Objawy względnego niedoboru energii u zawodniczek fitness

Wpływ przygotowań do zawodów fitness na aspekty zdrowotne został dotychczas oceniony jedynie w 4 studiach przypadków (1, 2, 3, 4) i 4 badaniach kohortowych (5, 6, 7, 8). W poprzednim miesiącu zostały opublikowane wyniki badania, w którym oceniono wpływ przygotowań do zawodów fitness na objawy względnego niedoboru energii w sporcie (ang. Relative Energy Deficiency in Sport, RED-S) (9).

Zdjęcie: fotolia.com

Względny niedobór energii w sporcie obejmuje szereg zaburzeń fizjologicznych (m.in.: gospodarki hormonalnej, miesiączkowania, psychologiczne, metabolizmu kostnego, funkcji układu pokarmowego i funkcji układu odpornościowego), występujących przy podaży energii w ilości niewystarczającej do zapewnienia optymalnej dostępności energii.

W badaniu wzięło udział 25 zawodniczek fitness, wśród których znalazły się zawodniczki bikini fitness, body fitness i athletic fitness, planujące wziąć udział w zawodach fitness odbywających się w Norwegii. W badanej grupie 9 zawodniczek brało już wcześniej udział w zawodach fitness. Dodatkowo w badaniu wzięło udział 26 kobiet ćwiczących rekreacyjnie (co najmniej 2 sesje aktywności fizycznej w tygodniu w ostatnim roku), które stanowiły grupę kontrolną.

Zawodniczki podczas przygotowań do zawodów stosowały swoje diety i programy treningowe. Pomiary, w których wykorzystano między innymi szereg kwestionariuszy (m.in.: kwestionariusz Low Energy Availability in Females, w skrócie LEAF-Q) przeprowadzono zanim zawodniczki rozpoczęły przygotowania do zawodów, 2 tygodnie przed zawodami i miesiąc po zawodach.  Ponadto przeprowadzono pomiary składu ciała i gęstości mineralnej kości (metodą DXA) oraz pomiary spoczynkowej przemiany materii i spoczynkowej częstości pracy serca.

Przed rozpoczęciem badania przyjęto następujące hipotezy badawcze:

1. W punkcie wyjścia (przed rozpoczęciem przygotowań do zawodów) zawodniczki fitness w porównaniu do kobiet w grupie kontrolnej będą miały wyższą beztłuszczową masę ciała, niższą tłuszczową masę ciała, zbliżone wartości gęstości mineralnej kości a także większe nasilenie objawów zaburzeń odżywiania i depresyjnych.

2. Dwa tygodnie przed zawodami zawodniczki fitness będą miały większe nasilenie objawów RED-S niż kobiety w grupie kontrolnej.

3. Miesiąc po zawodach nasilenie objawów RED-S u zawodniczek fitness będzie zbliżone do obserwowanego w punkcie wyjścia i obserwowanego u kobiet w grupie kontrolnej.

4. Zawodniczki fitness, które w klasyfikacji zawodów uplasują się w pierwszej piątce będą miały wyższą beztłuszczową masę ciała, niższą tłuszczową masę ciała i większe nasilenie objawów RED-S niż zawodniczki spoza pierwszej piątki.

Co wykazano?

Na koniec badania potwierdziły się tylko niektóre z postawionych hipotez. W przypadku pierwszej hipotezy w punkcie wyjścia wartości gęstości mineralnej kości były zbliżone w obu grupach. Zawodniczki fitness miały niższą tłuszczową masę ciała niż kobiety w grupie kontrolnej. Natomiast wbrew przewidywaniom w punkcie wyjścia ilość beztłuszczowej masy ciała oraz nasilenie objawów zaburzeń odżywiania i depresyjnych nie różniły się między grupami. W przypadku drugiej hipotezy dwa tygodnie przed zawodami zawodniczki fitness, w porównaniu do kobiet w grupie kontrolnej miały niższą masę ciała, tłuszczową masę ciała i spoczynkową częstość pracy serca. Dodatkowo  u zawodniczek fitness odnotowano zmniejszenie spoczynkowej przemiany materii (o 191 kcal), nasilenie objawów żołądkowo-jelitowych i zwiększenie częstotliwości występowania zaburzeń miesiączkowania typu amenorrhea (zdefiniowanych jako brak menstruacji przez okres równy co najmniej długości 3 wcześniejszych cykli miesiączkowych) z 8% do 24%. W odniesieniu do trzeciej hipotezy miesiąc po zawodach wbrew przewidywaniom nasilenie niektórych objawów RED-S (a konkretnie częstotliwość występowania zaburzeń miesiączkowania typu amenorrhea i nasilenie objawów żołądkowo-jelitowych) było wyższe u zawodniczek fitness niż u kobiet w grupie kontrolnej. Nie w pełni potwierdziła się również czwarta hipoteza, zawodniczki fitness, które w klasyfikacji zawodów uplasowały się w pierwszej piątce miały niższą tłuszczową masę ciała niż zawodniczki spoza pierwszej piątki, ale nie miały wyższej beztłuszczowej masy ciała i większego nasilenia objawów RED-S.

Dodam, że zawodniczki fitness podczas przygotowań do zawodów stosowały rozwiązania dietetyczne i treningowe pozwalające na powolny ubytek masy ciała – po około 12 tygodniach średni ubytek masy ciała w badanej grupie wynosił 4,6 kg.

Wnioski:

W przedstawionym badaniu zwiększenie podaży energii w krótkim okresie czasu (jeden miesiąc) przyczyniło się do zwiększenia masy ciała i normalizacji spoczynkowej przemiany materii i spoczynkowej częstości pracy serca. Z kolei do pozbycia się wszystkich objawów RED-S zazwyczaj niezbędna jest odnowa po zawodach trwająca dłużej niż jeden miesiąc, co wykazano również w niektórych wcześniej przeprowadzonych badaniach.

Jeśli interesuje Cię współpraca indywidualna, wybierz odpowiednią dla siebie zakładkę: Współpraca – Osoby ćwiczące rekreacyjnie lub Współpraca – Sportowcy.

Źródła:

1) Dietary Intake, Body Composition, and Menstrual Cycle Changes during Competition Preparation and Recovery in a Drug-Free Figure Competitor: A Case Study. Halliday i wsp. 2016. Nutrients. 8(11).
2) Petrizzo i wsp. 2017. Case Study: The Effect of 32 Weeks of Figure-Contest Preparation on a Self-Proclaimed Drug-Free Female’s Lean Body and Bone Mass. Int J Sport Nutr Exerc Metab. 27:543-549.
3) Rohrig i wsp. 2017. Psychophysiological Tracking of a Female Physique Competitor through Competition Preparation. Int J Exerc Sci. 10:301-311.
4) Tinsley i wsp. 2019. Changes in Body Composition and Neuromuscular Performance Through Preparation, 2 Competitions, and a Recovery Period in an Experienced Female Physique Athlete. J Strength Cond Res. 33:1823-1839.
5) Tenforde i wsp. 2018. Sport and Triad Risk Factors Influence Bone Mineral Density in Collegiate Athletes. Med Sci Sports Exerc. 50:2536-2543.
6) Torstveit i Sundgot-Borgen. 2005. Low bone mineral density is two to three times more prevalent in non-athletic premenopausal women than in elite athletes: a comprehensive controlled study. Br J Sports Med. 39:282-7.
7) Hulmi i wsp. 2017. The Effects of Intensive Weight Reduction on Body Composition and Serum Hormones in Female Fitness Competitors. Front Physiol. 7:689.
8) Trexler i wsp. 2017. Physiological Changes Following Competition in Male and Female Physique Athletes: A Pilot Study. Int J Sport Nutr Exerc Metab. 27:458-466.
9) Mathisen i wsp. 2019. Physical health and symptoms of relative energy deficiency in female fitness athletes. Scand J Med Sci Sports. Oct 8.