Suplementy stosowane przez zawodniczki i zawodników piłki ręcznej

Niedawno zostały opublikowane wyniki badania, w którym sprawdzono jakie suplementy najczęściej przyjmują zawodniczki i zawodnicy piłki ręcznej rywalizujący w różnych klasach rozgrywkowych (I, II i III liga) w Hiszpanii (1). W badaniu wzięło udział 75 zawodniczek i 112 zawodników.

Zdjęcie: 123rf.com

Wykorzystany w badaniu kwestionariusz zawierał pytania dotyczące ilości przyjmowanych suplementów; celu stosowania poszczególnych suplementów; źródeł informacji, na podstawie których poszczególne suplementy zostały wprowadzone i zwyczajowego miejsca zakupu suplementów.

Co wykazano:
Wśród biorących udział w badaniu zawodniczek i zawodników 60% przyjmowało co najmniej jeden suplement w momencie wypełniania kwestionariusza. Pod tym względem nie odnotowano istotnych statystycznie różnic między zawodniczkami a zawodnikami (61% vs. 59%) oraz w zależności od klasy rozgrywek – I liga vs. II i III liga (67% vs. 54%). Nie odnotowano również istotnych statystycznie różnic w ilości przyjmowanych suplementów między zawodniczkami a zawodnikami. Natomiast ilość suplementów stosowanych przez zawodniczki i zawodników grających w I lidze była większa od ilości suplementów stosowanych przez zawodniczki i zawodników grających w II i III lidze.

Zanim napiszę jakie suplementy były najczęściej stosowane, przedstawię klasyfikację suplementów Australijskiego Instytutu Sportu (Australian Institute of Sport, AIS), która została wykorzystana w omawianym badaniu. Australijski Instytutu Sportu dzieli suplementy na 4 grupy:

Grupy A – suplementy mające silne wsparcie w literaturze naukowej

Grupy B – suplementy, które mogą mieć korzystne działanie, ale to wymaga jeszcze potwierdzenia w dalszych badaniach

Grupa C – suplementy, które okazały się nieskuteczne w badaniach naukowych oraz suplementy, w przypadku których brakuje badań naukowych oceniających zasadność ich użycia

Grupa D – suplementy zakazane oraz suplementy, które często bywają zanieczyszczone substancjami zakazanymi w sporcie

Do suplementów stosowanych przez więcej niż 10% zawodniczek i zawodników biorących udział w badaniu należały: napoje dla sportowców (42%), batony dla sportowców (35%) i suplementy zawierające kofeinę (32%). W dalszej kolejności: izolowane źródła białka (takie jak koncentraty lub izolaty białka serwatkowego), kreatyna, witamina C, aminokwasy rozgałęzione (BCAA), zielona herbata, witamina D i mleczko pszczele.

Według najnowszej aktualizacji AIS w przypadku powyższych suplementów do grupy A (czyli suplementów mających silne wsparcie w literaturze naukowej) należą: napoje dla sportowców, batony dla sportowców, suplementy zawierające kofeinę, izolowane źródła białka, kreatyna i witamina D.

Wśród najczęściej stosowanych suplementów przez zawodniczki i zawodników piłki ręcznej w omawianym badaniu były suplementy zawierając kofeinę. Niedawno ukazała się systematyczna praca przeglądowa i metaanaliza dotycząca wpływu przyjmowania suplementów zawierających kofeinę przed ćwiczeniami na zdolności wysiłkowe w sportach zespołowych (2). Przeanalizowano w niej wyniki 34 badań kontrolowanych placebo z udziałem 466 sportowców (140 kobiet i 326 mężczyzn) opublikowanych w latach 2001-2018. W przeanalizowanych badaniach wzięli udział sportowcy uprawiający różne dyscypliny zespołowe, włączając piłkę ręczną. W pracy tej wykazano, że przyjmowanie kofeiny przed ćwiczeniami przyczynia się do poprawy wyników w pojedynczych i powtarzanych skokach pionowych oraz w pojedynczych i powtarzanych sprintach a jednocześnie przyczynia się do skrócenia czasu potrzebnego do ukończenia testów sprawnościowych. Ponadto przyjmowanie kofeiny przed meczami przyczynia do zwiększania całkowitego dystansu pokonywanego biegiem i sprintem w trakcie meczów.

Zwrócę uwagę, że wnioski z niedawno opublikowanej systematycznej pracy przeglądowej wskazują, że zawodniczki i zawodnicy gier zespołowych rywalizujący na poziomie profesjonalnym i semi-profesjonalnym w dniach treningowych i w czasie zawodów zazwyczaj dostarczają niższe od zalecanych ilości energii i węglowodanów (3). W publikacji przeanalizowano wyniki 21 badań z udziałem 511 zawodniczek i zawodników uprawiających piłkę nożną, futbol australijski, rugby union, hokej na lodzie, koszykówkę na wózkach, futbol amerykański, siatkówkę, rugby league i piłkę ręczną. Z tego względu stosowanie stanowiących źródło energii i węglowodanów napojów dla sportwoców i batonów dla sportowców przez zawodniczki i zawodników piłki ręcznej można uznać za jak najbardziej pomocne.

Za interesujące uznałbym również, że w omawianym badaniu odsetek zawodników i zawodniczek stosujących witaminę D był większy w przypadku zawodniczek i zawodników grających w I lidze niż w przypadku zawodniczek i zawodników grających II i III lidze (16% vs. 5%). Niedobór witaminy D to częsty problem u sportsmenek i sportowców a zwłaszcza u sportsmenek i sportowców uprawiających halowe gry zespołowe. W jednym z niedawno opublikowanych badań oceniono status witaminy D u 70 piłkarzy ręcznych grających w Bundeslidze (4). Niedobór lub suboptymalny stan zaopatrzenia organizmu w witaminę D w tym badaniu odnotowano aż u 31 piłkarzy ręcznych (44,3%).

Ponadto w omawianym badaniu odsetek zawodników stosujących kreatynę był większy niż odsetek zawodniczek (22% vs. 8%). Liczne badania wskazują, że suplementacja kreatyną może m.in. przyczyniać się do zwiększenia siły i masy mięśniowej (5). Zdaniem badaczy takie działanie kreatyny może bardziej zachęcać do suplementacji zawodników niż zawodniczki. Niewątpliwie jednak przydałaby się większa liczba badań oceniających przydatność suplementacji kreatyną w piłce ręcznej.

Suplementy w omawianym badaniu były najczęściej stosowane w celu poprawy zdolności wysiłkowych a w dalszej kolejności poprawy stanu zdrowia i wyglądu fizycznego.

Wnioski:
Wyniki przedstawionego badania wskazują, że zawodniczki i zawodnicy piłki ręcznej rywalizujący w różnych klasach rozgrywek (I, II i III liga) w Hiszpanii w głównej mierze sięgają po suplementy mające silne (ewentualnie umiarkowane) wsparcie w literaturze naukowej. Chętnie zobaczyłbym wyniki podobnego badania z udziałem zawodniczek i zawodników grających w najwyższej klasie rozgrywkowej w Polsce.

Jeśli interesuje Cię współpraca indywidualna on-line, wybierz odpowiednią dla siebie zakładkę: Współpraca – Osoby ćwiczące rekreacyjnie lub Współpraca – Sportowcy.

Źródła:

1) Muñoz i wsp. 2020. Use of Sports Supplements in Competitive Handball Players: Sex and Competitive Level Differences. Nutrients. 12(11):3357.
2) Salinero i wsp. 2019. Effects of acute ingestion of caffeine on team sports performance: a systematic review and meta-analysis. Res Sports Med. Apr-Jun 27:238-256.
3)Jenner i wsp. 2019. Dietary Intakes of Professional and Semi-Professional Team Sport Athletes Do Not Meet Sport Nutrition Recommendations-A Systematic Literature Review. Nutrients. 23;11.
4) Bauer i wsp. 2018. High prevalence of vitamin D insufficiency in professional handball athletes. Phys Sportsmed. 10:1-7.
5) Kreider i wsp. 2017. International Society of Sports Nutrition position stand: safety and efficacy of creatine supplementation in exercise, sport, and medicine. J Int Soc Sports Nutr. 14: 18.